צמחי תבלין

כולנו אוהבים את צמחי ארצנו והמפגש עימם כשאנו מטיילים בטבע, גורם לנו הנאה, ואנו נזכרים בסיפורי העבר ששמענו על ערכם התזונתי והרפואי. המחקרים המודרניים מאשרים אכן רבים מסגולות אלה.

אזוב מצוי, מרווה משולשת ועכובית הגלגל הם מצמחי הבר המוגנים החשובים ביותר של ארצנו.  הם סמל של מורשת ותרבות והם חלק מהנוף של הטבע הכפרי בישראל והמנהגים של המשפחה הערבית במזרח התיכון בנוסף לכך, הם בעלי חשיבות עצומה בשמירה על האיזון הסביבתי.

ולמרות כל אהבתנו לצמחים יפים אלה – קטיף יתר, במיוחד למטרות מסחריות, פגע בהם עד כדי סכנת היעלמותם מנופי הארץ. החקיקה למניעת הקטיף שלהם נועדה להגן עליהם, למעננו ולמען הטבע.

אנחנו ברשות הטבע והגנים, האחראים על שמירת ערכי הטבע, מבינים את הצורך של הציבור לשמור על תרבותו ולקיים את מנהגיו ועל כן למרות שמעמדם של צמחים אלה כערכי טבע המוגנים מקטיף לא השתנה – לא תהיה אכיפה במקום בו יקטפו זעתר ומרווה בכמויות קטנות ולשימוש מקומי. את עכובית הגלגל ניתן לקטוף רק מחוץ לשמורות טבע וגנים לאומיים ועד 5 קילוגרם לאדם.

פקחי רשות הטבע והגנים פועלים בשטח ומקיימים אכיפה כנגד הקוטפים כמויות משמעותיות מצמחים אלו וכאלה הקוטפים אותם בצורה הפוגעת באפשרות של צמחים אלה להתחדש על ידי קטיפתם מהשורש.  הליכים  אשר יש בהם דין פלילי ותשלומי קנסות ינקטו כנגד העוברים על החוק. אך לא זו המטרה. אנחנו שואפים ליצור שותפות אתכם האוהבים והנהנים מהצמחים הללו ומקווים שיחד אתכם נצליח לשמור עליהם.

אזוב מצוי

צמח רב שנתי, ירוק עד ורב ענפים, הפורח בארצנו בתחילת הקיץ. לעליו ריח נעים ואופייני, והוא הוזכר רבות בפתגמים, סיפורי עם ושירים, כסמל מסמלי ארצנו.

אזוב מצוי,, צילום: אורי פרגמן ספיר

מרווה משולשת

מהחשובים שבצמחי המרפא של ארצנו והאזור כולו. עליו מתאפיינים במגעם הקטיפתי, והם  בשיאם בקיץ. ריחו אופייני מאוד וטעם תמציתו מר, וזו הסיבה שבדרום הארץ הוא נקרא "מרמריה", המרירה.

מרווה משולשת,, צילום: אורי פרגמן ספיר

עכובית הגלגל

צמח קוצני רב-שנתי הגדל בשדות בור פתוחים. בימי הקיץ הוא מתייבש ועליו הרחבים מזכירים במראם מפרשי אנייה. הרוח מפרידה את הצמח היבש מן האדמה ומגלגלת אותו באופן המזכיר גלגל (מכאן נובע שמו). בדרך זו מופצים זרעי הצמח במרחב.

עכובית הגלגל, צילום: מרגרטה וולצ'ק

נזכור היטב

• צמחים אלה מצויים במשתלות מסחריות, שבהן ניתן לרכוש אותם ולשתול אותם בגינות ועציצים בבית. אנו ממליצים מאוד לעשות זאת, כדי לטפח את אהבת הצמחים בקרב הדורות הצעירים וכדי לשמור על צמחי הבר בטבע של ארצנו.
• צמחים אלה ואחרים, מוצעים למכירה בחנויות הירקות, לשם הם מגיעים מחוות שבהן גודלו. בחוות אלה מגדלים את הצמחים במומחיות שמביאה לכך שטעמם, ריחם וסגולותיהם הבריאותיות זהות לאלה של צמחי הבר.

נשמור יחד על טבע ארצנו ומורשתה

نُحبّ طبيعة بلادنا، نتذوق منها قليلاً ونُحافظ عليها كثيراً

الزعتر والميرميّة: يمكن قطف بعض الأوراق القليلة منها للاستهلاك المحلي فقط

العكّوب: يمكن قطفه فقط خارج نطاق المحميات الطبيعية والحدائق الوطنية، مسموح حتى 5 كغم للفرد

جميعنا نحب نباتات بلادنا، مُصادفتها خلال تنزُّهنا في الطبيعة يجلب لنا السعادة ويذكرنا بقيمتها الغذائية والطبيّة التي سمعناها من الأجداد. الدراسات الحديثة تؤكد العديد من هذه الخصائص الطبيّة.

الزعتر، الميرمية والعكّوب تُعتبر من بين أهم النباتات البرّية المحمية في بلادنا. إنها رمز للتراث والثقافة وجزء من المنظر الطبيعي الريفي في بلادنا، وجزء من عادات العائلة العربية في منطقة الشرق الأوسط، بالإضافة لكونها ذات أهمية كبيرة في الحفاظ على التوازن البيئي.

على الرغم من جُلّ حبّنا لهذه النباتات الجميلة – فإن الإفراط في قطفها، خاصة لأهداف تجارية، قد أضرّ بها لدرجة خطورة اختفائها من طبيعة البلاد. لذلك تم سنّ قانون يمنع قطفها من أجل الحفاظ عليها، من أجلنا ومن أجل الطبيعة.

نحن في سلطة الطبيعة والحدائق، المسؤولون عن الحفاظ على قيم الطبيعة، نتفهّم حاجة الجمهور في الحفاظ على ثقافته ومراعاة عاداته، لذلك وعلى الرغم من أن وضع هذه النباتات، كقيم طبيعية محمية من القطف لم يتغير – لن تُتّبع إجراءات ضدّ من يقطف كميات صغيرة من الزعتر والميرمية للاستخدام الذاتي. أما العكّوب فيمكن قطفه فقط خارج نطاق المحميات الطبيعية والحدائق الوطنية، ومسموح حتى 5 كيلوغرامات للفرد الواحد فقط.

مفتشو سلطة الطبيعة والحدائق يعملون في الميدان ويخالفون كلّ من يقطف هذه النباتات بكميات كبيرة أو من يقطفها بشكل جائر ويقتلعها من جذورها ما يضرّ بقدرتها على التجدد. من يخترق هذه القوانين سيتم اتخاذ الإجراءات اللازمة ضده، معاقبته وإلزامه بدفع غرامة. لكن هذا ليس هدفنا الاساسي، بل نسعى جاهدين لتكوين شراكة معكم أنتم محبو هذه النباتات، ونأمل أن نتمكن معاً من الحفاظ عليها.

الزعتر نبات عشبي معمّر، دائم الخُضرة ومتعدد الفروع، يُزهر في بلادنا في بداية فصل الصيف. لأوراقه رائحة طيّبة ومميزة، وقد ورد ذكره مرات عديدة في الأمثال، القصص الشعبية والأغاني، كأحد رموز بلادنا.

الميرمية من أهم النباتات الطبيّة في بلادنا وفي المنطقة برُمتها. تتميز أوراقها بملمسها المخملي، تصل ذروتها في الصيف. رائحتها مميزة جداً ومذاق عُصارتها مُرّ، لهذا يطلق عليها في جنوب البلاد اسم "مَرمَريّة" أي المُرّة.

العكوب نبات شوكي معمّر ينمو في حقول البور المفتوحة. في أيام الصيف يجف وتبدو أوراقه كأشرعة السفينة. تفصِل الرياح قرص الزهرة الشوكي الذي يبدو كالكُرة وتدحرجه، وبهذه الطريقة تنشُر النبتة بذورها في الطبيعة.

علينا أن نتذكر جيدًا

* تتوفر هذه النباتات في المشاتل التجارية، حيث يمكن شراؤها وزراعتها في الحدائق والأُصُص المنزلية. نوصي بشدّة القيام بذلك، من أجل تعزيز حبّ النباتات بين الأجيال الشابة والحفاظ على النباتات البرّية في طبيعة بلادنا.

* يتم بيع هذه النباتات وغيرها في محلات بيع الخضار، بعد أن وصلت من المزارع التي تمت زراعتها فيها. في هذه المزارع يتم زراعة وتربية هذه النباتات بخبرة فائقة من أجل الحصول على نفس الرائحة والطعم والخصائص التي تمتاز بها نفس هذه النباتات البرّية.

معاً سنحافظ على طبيعة بلادنا وإرثها